Hypotheek en arbeids­ongeschiktheid

Wat is arbeidsongeschiktheid?

Voor veel mensen is arbeidsongeschiktheid een ver-van-mijn-bed-show. Zeker als je vooral op kantoor werkt denken veel mensen dat arbeidsongeschiktheid hen niet zal overkomen. En dat als ze tóch arbeidsongeschikt raken, ze dan nog steeds hun huidige werkzaamheden kunnen uitoefenen.

Maar arbeidsongeschiktheid is niet iets wat alleen mensen raakt met fysiek zware beroepen. Integendeel, bij het grootste deel van de mensen die jaarlijks arbeidsongeschikt raken (in de leeftijdscategorie tot 54 jaar) zit de oorzaak in de psychische hoek. Bijvoorbeeld door een burn-out of depressie.

Ook in 2020 waren psychische stoornissen de grootste oorzaak van nieuwe WIA-instroom. Maar liefst 40% van de nieuwe WIA-instroom in 2020 vindt zijn oorzaak in psychische stoornissen.

Jaarlijks ontvangen ongeveer 550.000 mensen in Nederland vanuit de overheid een uitkering voor arbeidsongeschiktheid. Ieder jaar komen er ongeveer 40.000 nieuwe (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten bij. Er is uiteraard ook een deel wat ‘uitstroomt’. Dit is het geval wanneer mensen hersteld en weer volledig aan het werk zijn, wanneer zij nog maar minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn of wanneer zij de pensioengerechtigde leeftijd bereiken.

Inkomen in de eerste 2 jaar na ziekte

De eerste 2 jaar van ziekte of arbeidsongeschiktheid krijg je vaak een groot deel van je inkomen doorbetaald vanuit de werkgever. Wat we veel zien is dat het loon in het eerste jaar ziekte volledig wordt doorbetaald en dat er in het tweede jaar nog 70% van het inkomen wordt doorbetaald. Dit is helemaal afhankelijk van je CAO of secundaire arbeidsvoorwaarden, dus check vooral hoe dit voor jou bij je werkgever geregeld is.

Inkomen na 2 jaar van ziekte

Als je na een periode van 2 jaar je werkzaamheden nog niet kunt hervatten, dan word je gekeurd door een UWV-arts en wordt door deze arts bepaald in welke mate je arbeidsongeschikt bent. De mate van arbeidsongeschiktheid is bepalend voor:

• het soort uitkering wat je krijgt
• de hoogte en duur van deze uitkering
• welke verplichtingen er voor je zijn om op zoek te gaan naar passend werk.

Wanneer je 35% of meer arbeidsongeschikt wordt bevonden, dan kom je terecht in de WIA. De kans dat je als 30- of 40-jarige in deze situatie terecht komt binnen een periode van 30 jaar is ongeveer 1 op 10.

WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen

WIA staat voor de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. De WIA heeft 2 onderdelen:

1. WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten)
   De WGA is voor mensen die tenminste 35% arbeidsongeschiktheid zijn. Ook als je meer dan 80% arbeidsongeschikt bent, maar naar verwachting weer (gedeeltelijk) zult herstellen, val je onder de WGA.
2. IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten)
   Je komt in de IVA terecht wanneer je voor ten minste 80%, duurzaam arbeidsongeschikt raakt. Duurzaam arbeidsongeschikt zijn betekent in principe dat er geen verwachting is dat je nog zal herstellen.

Van alle arbeidsongeschikten komt uiteindelijk minder dan 25% terecht in de IVA. De rest blijft onder de WGA vallen omdat de arbeidsongeschiktheid gedeeltelijk is (minder dan 80%) óf omdat de arbeidsongeschiktheid niet permanent is (er is dus nog een realistische kans op herstel).

Uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid vanuit de overheid

IVA-uitkering

Als je volledig (meer dan 80%) en duurzaam arbeidsongeschikt raakt, dan kom je in aanmerking voor de IVA-uitkering. Met de IVA-uitkering krijg je maandelijks 75% van je laatstverdiende loon betaald. Als er niets wijzigt in je situatie, loopt de uitkering door tot je de AOW-leeftijd bereikt.

Let op: een IVA-uitkering is maximaal 75% van het maximumdagloon. Voor 2024 is dit vastgesteld op ca. € 274,44 bruto. Heb je een jaarinkomen van € 70.000, dan is de hoogte van de IVA-uitkering begrensd op maximaal 75% van € 274,44. In die situatie is er dus een behoorlijke inkomensterugval.

WGA-uitkering

Als je meer dan 35% arbeidsongeschikt raakt (of meer dan 80% maar niet duurzaam), dan kom je in aanmerking voor de WGA-uitkering. De WGA kent 3 uitkeringen:

• Loongerelateerde uitkering
  De loongerelateerde uitkering vult de eerste 2 maanden aan tot 75% van het laatstverdiende inkomen. Vanaf maand 3 is dit 70% van het laatstverdiende inkomen. Let op: ook hier is de uitkering gemaximeerd op het maximum dagloon van € 274,44 bruto. De duur van de uitkering is afhankelijk van je arbeidsverleden en is minimaal 3 en maximaal 24 maanden. Hierna kom je terecht in de loonaanvullingsuitkering of de vervolguitkering.
• Loonaanvullingsuitkering
  De loonaanvullingsuitkering loopt (bij een ongewijzigde situatie) door tot het bereiken van de AOW-leeftijd. De hoogte van de uitkering wordt bepaald door te kijken in welke mate iemand zijn restverdiencapaciteit benut.Stel dat je 60% arbeidsongeschikt zou raken, dan is voor deze uitkering van belang dat je ten minste de helft van de restverdiencapaciteit van 40% benut. Dit houdt dus in dat je tenminste 20% moet blijven werken De hoogte van de uitkering is grofweg 70% van het verschil tussen het laatstverdiende loon en de restverdiencapaciteit, ook hier gemaximeerd op 70% van het maximum dagloon.
• Vervolguitkering
  Wanneer iemand minder dan 50% van de restverdiencapaciteit benut, dan kom je terecht bij de vervolguitkering. De vervolguitkering is een percentage van het minimumloon. De mate van arbeidsongeschiktheid bepaalt hoe hoog het percentage van het minimumloon is wat je als uitkering krijgt uitbetaald. Wanneer je bijvoorbeeld voor 50% arbeidsongeschikt zou zijn, dan krijg je een uitkering ter hoogte van ongeveer 35% van het minimumloon.

Wil je wat meer inzicht krijgen in wat er met je inkomen gebeurd in geval van arbeidsongeschiktheid en wat bovenstaande uitkeringen voor effect hebben? Vul dan vooral de WIA-calculator in.

Geen uitkering vanuit de overheid bij lagere arbeidsongeschiktheid

Ben je voor minder dan 35% arbeidsongeschikt, dan krijg je vanuit de overheid geen uitkering (je valt niet onder de WIA) en zul je het inkomensverlies vaak zelf moeten opvangen.

Kijk voor meer informatie over de WIA en de verschillende uitkeringen ook eens op de website van het UWV.

Als je in de WIA terecht komt, dan is de kans dat je weer herstelt minder dan 25%. In meer dan 75% van de gevallen is het inkomensverlies door arbeidsongeschiktheid dus blijvend.

Aanvullende voorzieningen vanuit je werkgever

Naast de uitkeringen vanuit de overheid, kan het zo zijn dat er vanuit je werkgever aanvullende voorzieningen zijn getroffen. Dit zijn aanvullende verzekeringen die je inkomen in geval van arbeidsongeschiktheid kunnen aanvullen.

Hier lees je meer over deze verzekeringen en welke invloed ze hebben op je inkomen.

Voor het hypotheekgesprek zullen we je ook altijd vragen om dit formulier door de werkgever in te laten vullen. Uit het formulier blijkt welke voorzieningen er vanuit de werkgever zijn getroffen. Deze kunnen we dan meenemen in de risicoanalyse van arbeidsongeschiktheid.

Let op: deze voorzieningen zijn alleen van toepassing zolang je bij deze werkgever in (vaste) dienst bent op het moment dat je arbeidsongeschikt raakt. Wanneer je van werkgever wisselt, dan kan het zo zijn dat de nieuwe werkgever geen aanvullende voorzieningen heeft getroffen.

Hypotheek en verzekeringen bij arbeidsongeschiktheid

Wil je zelf een aanvullende verzekering wilt afsluiten om de inkomensterugval bij arbeidsongeschiktheid op te vangen? Dan zijn er een aantal mogelijkheden.

• Woonlastenverzekering
  Met een woonlastenverzekering kun je (een deel van) de maandelijkse hypotheeklast afdekken. Zo kun je ervoor zorgen dat je in een situatie met inkomensterugval door arbeidsongeschiktheid altijd de maandlast van je hypotheek kunt blijven dragen. Bij een woonlastenverzekering kun je zelf bepalen welk (netto) maandbedrag je wilt verzekeren tot een maximum van 125% van de woonlast. De verzekering keert na de eigen risico termijn volledig uit vanaf 35% arbeidsongeschiktheid en je bepaalt zelf voor welke termijn je de verzekering afsluit.
• Inkomensgarantie/inkomensbeschermer
  Met de inkomensgarantie kijk je in mindere mate naar de woonlast, maar meer naar het gewenste inkomensniveau. Je kunt vaak 70% tot 90% van je laatstverdiende bruto maandinkomen verzekeren (tot een maximumbedrag van bijvoorbeeld € 7.500). De verzekering vult je inkomen aan tot het verzekerde niveau. Heb jij 90% van je laatstverdiende bruto inkomen verzekerd en ontvang jij door arbeidsongeschiktheid nog maar 70% van dit inkomen? Dan wordt je inkomen door de verzekeraar aangevuld tot 90%. Voorwaarde is wel dat je tenminste 35% arbeidsongeschikt moet zijn.
• Hypotheek aflos verzekering
  Deze verzekering zorgt voor een eenmalige uitkering zodra door het UWV is vastgesteld dat er sprake is van tenminste 35% arbeidsongeschiktheid. Met de verzekering kan de top (ca. bovenste 30% tot 40%) van de hypotheek worden afgelost zodat de maandlasten dalen. Daarnaast is het soms ook mogelijk om de verzekering op een andere wijze in te zetten. Bijvoorbeeld om gedurende lange tijd de maandlasten (rente en/of aflossing) uit te betalen of om de opzet van de hypotheek wat aan te passen. De verzekering heeft een dekking die jaarlijks vaak wat afloopt. De reden hiervoor is dat je zelf ook aflost op je hypotheek en dat er op een gegeven moment geen dekking meer nodig is als de top van de hypotheek is afgelost.

Wat als ik de hypotheek niet meer kan betalen?

Kom je door arbeidsongeschiktheid in een situatie waarbij je de maandlast van de hypotheek niet meer kunt betalen, dan zal dat er uiteindelijk toe leiden dat je de woning moet verkopen. Houd je een aanzienlijke overwaarde over, dan kun je dat eventueel gebruiken om een goedkopere, kleinere woning aan te kopen.

Arbeidsongeschikt en een hypotheek zonder NHG

Blijf je met een restschuld zitten en kun je geen beroep doen op de vangnetfunctie van NHG? Dan kom je in een zeer vervelende situatie terecht. Het is bij een aantal geldverstrekkers mogelijk om een restschuld mee te financieren in een volgende hypotheek, maar belangrijke voorwaarde is wel dat hier voldoende inkomen voor is. En laat dat nu net vaak het probleem zijn met arbeidsongeschiktheid.

Bij een IVA- of WGA-uitkering

Als je een IVA-uitkering hebt kunnen geldverstrekkers je uitkering meenemen als inkomen voor de hypotheek.

Met een van de WGA-uitkeringen gaat dit een stuk moeilijker. Een WGA-uitkering is namelijk bijna altijd tijdelijk van aard (niet duurzaam) en de einddatum is onbekend. Door het gebrek aan zekerheid over dit inkomen zullen geldverstrekkers de WGA-uitkering niet als inkomen meenemen.

Alleen het inkomen wat je nog verdient door middel van loondienst (benutting van je restverdiencapaciteit) kun je meenemen in een hypotheekaanvraag. Je hypotheekmogelijkheden zullen dus drastisch verminderen wanneer je in een situatie van arbeidsongeschiktheid terecht komt.

Woning huren bij arbeidsongeschiktheid

Als je geen nieuwe woning aankoopt, maar bijvoorbeeld wilt gaan huren, wees je er dan van bewust dat ook dit makkelijker gezegd is dan gedaan. We kennen allemaal de wachtlijsten voor sociale huur, en de huren in de particuliere sector zijn soms nog hoger dan je maandelijkse hypotheeklast.