‘Banken, spreek u uit tegen hypotheekrenteaftrek’

Al in 2010 vond 60% van de Nederlanders dat het best iets minder kon met die fiscale regeling voor huizenbezitters, zo bleek destijds uit een onderzoek van TNS NIPO in opdracht van de Volkskrant. Want ja, er profiteren weliswaar veel mensen. Maar tegelijkertijd kost het de belastingbetaler miljarden euro’s per jaar. In 2016 maar liefst 8,1 miljard, zo becijferde de Rekenkamer.

Versneld afbouwen dus, zou je denken. Maar zo simpel ligt het helaas niet. Want in Den Haag staat nog steeds een politiek bastion dat mordicus tegen is. Met achter de kasteelmuren de VVD, het CDA en 50Plus. Zij vinden in de Vereniging Eigen Huis een trouwe medestander. Deze club zet de belangen van huidige woningbezitters daarmee duidelijk boven dat van de generatie die komen gaat.

Oorverdovend stil

Hoe staan de banken eigenlijk in deze discussie, wil je natuurlijk weten. Zij zijn immers met afstand de grootste financier van hypotheken in ons land. Tja, weet u het? Gek genoeg mengen zij zich nog altijd niet in deze maatschappelijke discussie. Want, zo stelt de Nederlandse Vereniging van Banken, het betreft een politiek onderwerp. Huh?

Op de eigen website beschrijft de belangenvereniging haar eigen rol als ‘verbindende schakel tussen de bankensector, politiek en stakeholders’. Dan zou je toch wel iets mogen verwachten over zo’n belangrijk dossier. Even doorklikken naar het kopje ‘standpunten’ dan maar. Helaas, ook daar zul je een mening over de hypotheekrenteaftrek niet aantreffen. Zo opzichtig schitteren door afwezigheid is naar mijn idee onverantwoorde struisvogelpolitiek. Volstrekt onbegrijpelijk.

De woningmarkt kraakt in al z’n voegen, zowel voor wat betreft huur- als koopwoningen. En willen we die sector nu eindelijk eens echt genezen, hebben we een ander medicijn nodig. Een integrale aanpak. En die kan alleen tot stand komen als eerst de koopmarkt wordt hervormd. Ik roep daarom de belangenclub, alle CEO’s van de Nederlandse banken én financieel specialisten op om zich te laten horen. Eens of oneens, meng u in ieder geval in de discussie over de hypoteekrenteaftrek.

10 redenen waarom dit hét moment is

Veel hypotheekverstrekkers – ook wij – hebben de afgelopen jaren geprofiteerd van de aangetrokken huizenmarkt. Toch pleiten wij voor een versnelde afbouw van de hypotheekrenteaftrek. En ik roep andere financieel specialisten op om hetzelfde te doen. Het nieuwe kabinet moet handelen. Zo snel mogelijk, want het tijdstip voor een ingrijpende hervorming was zelden zo gunstig als nu. Ik geef u 10 redenen waarom dat het geval is.

1. De rente is historisch gezien extreem laag. Daardoor blijft het algemene effect van de hypotheekrenteaftrek veel beperkter dan bij een fors hogere rente.
2. Omdat het eigenwoningforfait de renteaftrek nu ook al beperkt, heeft een afschaffing van de regeling beperkte gevolgen voor huidige eigenaren.
3. Omdat op nieuwe hypotheken sinds 2013 verplicht maandelijks wordt afgelost, bestaat maar een deel van de maandelijkse betaling uit rente. Bij een annuïteitenhypotheek is het maandbedrag in de eerste jaren voor iets minder dan de helft rente en na vijftien jaar bestaat nog maar een kwart van de maandlasten uit (aftrekbare) rentelasten. De rest is dan (niet-aftrekbare) aflossing.
4. De huizenprijzen zijn inmiddels weer sterk gestegen en er staan nauwelijks nog hypotheken onder water.
5. De economie draait op volle toeren. In sommige regio’s is al sprake van een overspannen markt.
6. De hypotheekrente is in tegenspraak met een progressief belastingstelsel. Door de hypotheekrenteaftrek zijn de woonlasten van hetzelfde huis voor mensen met een hoog inkomen lager dan voor mensen met een laag inkomen.
7. De aftrekbaarheid van de hypotheekrente maakt de economie meer cyclisch. In goede tijden voelt een huisbezitter zich rijker en consumeert daarom meer, in minder florissante tijden voelt hij zich armer en geeft minder uit.
8. Door de hypotheekrente af te schaffen kan daarna de huursector gesaneerd worden. Vorig jaar werd € 3,3 miljard aan huurtoeslag gegeven. De sociale huursector telt ongeveer een half miljoen scheefhuurders: mensen met een sociale huurwoning die meer verdienen dan is toegestaan om voor zo’n woning in aanmerking te komen. De overheid zou de vrijgekomen middelen in de bouw van (goedkope) woningen kunnen investeren. Daarvoor geldt nu een groot tekort.
9. In onder meer Groot-Brittannië is de hypotheekrenteaftrek al jaren geleden afgeschaft. De gevolgen bleven beperkt, omdat de afbouw over 20 jaar werd uitgesmeerd.
10. Het niet afschaffen van de hypotheekrente is een tijdbom. Een stijgende rente zal de begrotingsruimte van toekomstige kabinetten beperken en een sanering van de staatsschuld nog moeilijker maken dan het nu al is.

Sociale huurwoning

Behalve economische redenen zijn er ook politieke motivaties om de hypotheekrente te beperken. Veel burgers met normale inkomens – denk aan politieagenten, leraren en verpleegsters – worden langzaam maar zeker uit de binnensteden verdreven. Ze kunnen geen huis huren of kopen in de stad waar zij werken. Voor een sociale huurwoning is het eindbedrag op hun loonstrook te hoog en een huurwoning in de vrije sector blijkt moeilijk vindbaar of simpelweg te duur.

Ik spreek daarom de vurige wens uit dat een nieuw kabinet ernst maakt met het hervormen van de woningmarkt. Zo zou er voor huidige huiseigenaren een overgangsregeling moeten gelden. Daarbij is nagenoeg iedereen gebaat, zowel huurders als kopers. En als dat kabinet dan niet alleen het afscheid aankondigt van de hypotheekrenteaftrek, maar tegelijkertijd vertelt dat in een volgende fase ook de huursector hervormd gaat worden, zal dat het maatschappelijk draagvlak van deze hervorming veel goed doen.

Profiteert dan iedereen van zo’n hervorming? Nee, zo eerlijk moeten we ook zijn. Maar het gaat om een relatief kleine club mensen. Denk aan scheefhuurders, de erfgenamen van oudere huizenbezitters die niet lang meer te leven hebben of het groepje dat hun huis in Nederland wil verkopen om in een dure huurwoning of in het buitenland te gaan wonen.

En daarom zeg ik: financiële sector, laat u horen. Pak uw maatschappelijke verantwoordelijkheid en discussieer mee. We kunnen ons niet langer afzijdig houden in dit maatschappelijk zo belangrijke debat.

Dit artikel is op 13 september 2017 gepubliceerd op amweb.nl