Hoe kom jij aan je vrienden?

Je vrienden kies je zelf, je collega’s niet. Of toch wel? Marc-Peter Pijper legt uit waarom geijkte sollicitatieprocedures niet altijd werken, en waarom teams juist zelf moeten beslissen met wie ze zo intensief gaan samenwerken.

Het begrip ‘vriendschap’ is door social media behoorlijk veranderd. Het gaat vooral om aantallen. Op Insta, Snapchat of TikTok tel je bijna niet meer mee als je minder dan een paar honderd volgers hebt. Hoe meer, hoe beter.

In het echte leven doen we het met een stuk minder. Volgens onderzoek van PostNL heeft bijna de helft van alle Nederlanders één tot 5 vrienden, een kwart heeft er 6 tot 10, 10 procent telt 10 tot 15 vriendschappen, en 7 procent vindt dat ze 16 of meer vrienden hebben. Zelf behoor tot de eerste categorie. Ik kan mijn vrienden op één hand tellen, en dat bevalt uitstekend.

Ingrediënten voor vriendschap

Moeilijke cijfers wel, want de definitie van ‘vriend’ verschilt van persoon tot persoon. Maar laten we ervan uitgaan dat je voor vriendschap een aantal standaardingrediënten moet hebben:

• Een paar gezamenlijke interesses of ervaringen
• Een zekere mate van vertrouwen, waardoor je jezelf kwetsbaar kunt opstellen en jezelf kunt zijn
• Wederzijds respect en waardering, waardoor je ook meningsverschillen kunt hebben (dat maakt het allemaal wat interessanter)
• Duidelijkheid over wat je van elkaar verwacht, en elkaar kunnen uitdagen om allebei een betere versie van jezelf te worden

Het kost vaak best wat tijd en soms ook wel moeite om al deze ingrediënten bij elkaar te sprokkelen en die dan ook nog verder te ontwikkelen. Iets als ‘vriendschap-op-het-eerste-gezicht’ zal waarschijnlijk wel bestaan, maar dat is meer uitzondering dan regel.

Wat is het dan geruststellend dat ik helemaal zelf mag bepalen wie ik tot mijn vriendenkring reken. En wat prettig dat mijn vrienden niet door een externe jury op basis van een checklist van straat worden geplukt en aan mijn voordeur worden afgeleverd, met als enige instructie in de handleiding: ‘Veel succes met uw nieuwe vriendschap!’

HR-analytics-selectiemachine

Hoe anders gaat het op menige werkvloer… Daar bof je al wanneer je als teamlid ergens achteraan het sollicitatieproces nog een eerste glimp opvangt van je nieuwe collega. En dat is nota bene de persoon waarmee je binnenkort intensief gaat samenwerken.

En waarmee je vaak meer tijd doorbrengt dan met je beste vrienden. Maar met deze persoon moet je wel – samen met de rest van je team – topprestaties leveren. Dus moet het iemand zijn waarbij je jezelf kunt zijn, waarop je kunt vertrouwen. Iemand waarmee je ruzie kunt maken over prioriteiten, gewoon omdat je allemaal zo bevlogen bent. Dat doe je samen op de plek waar je misschien wel bent gaan werken om de wereld een klein stukje beter te maken. Toch krijg je deze persoon aan de kantoordeur afgeleverd, met als enige instructie: ‘Veel succes met uw nieuwe collega!’

Waarom dat zo gaat? Omdat sollicitanten tegenwoordig als een verzameling eigenschappen in allerlei assessments en tests worden gestopt. Daarna worden ze door een HR-analytics-selectiemachine gematcht met een team. En dat vaak voordat ze ook maar één mens bij hun potentiële toekomstige werkgever hebben gesproken.

Objectiever oordeel

Het kan ook anders. Bij Viisi is alles decentraal, de teams beslissen alles zelf. HR heet bij ons ‘People First‘ en heeft alleen een faciliterende en coördinerende rol. De uiteindelijke beslissing ligt echt bij het team zelf. En iedereen die deelneemt aan de gesprekken heeft een veto. We geven ook bewust geen vragenlijst mee, de teamleden beslissen zelf waarover ze het hebben. Door veel collega’s te betrekken in het sollicitatieproces krijg je meer subjectieve indrukken. Die leiden tot een objectiever oordeel.

We hebben voor elke nieuwe medewerker nog een meeloopdag. Ook dan kunnen mensen nog een veto uitspreken. Deze aanpak creëert – denken wij – een betere, productievere sfeer op de werkvloer. Voor goede collega’s geldt namelijk hetzelfde als voor goede vrienden; ze verbeteren de kwaliteit van je leven. Onderzoek dat de BBVA Foundation publiceerde laat zelfs zien dat psychosociale netwerken een belangrijke rol spelen bij gezond ouder worden. Goed collegaschap leidt dus wellicht ook tot een iets betere wereld. Misschien hou je er zelfs goede vrienden aan over. Juist: Veel succes ermee!

Deze column verscheen op 3 september 2021 op PW.