Let’s talk about money

Maakt een bonus van bijna honderd miljoen dollar Apple’s Tim Cook een blijer mens? Maakt geld überhaupt gelukkig? In de meeste bedrijven werkt salaris als een soort stoorzender, schrijft Marc-Peter Pijper in zijn  column voor PW.

Eindelijk is het dan zover: mijn tweelingdochters hebben een bankrekening, met pinpas! De spaarpotten omgekeerd, waarna ik het geld tot op de eurocent nauwkeurig op hun rekening overmaak.

De een: ‘Moet je dat echte geld nu weggooien pap? Dat kun je toch niet meer gebruiken?’

De ander: ‘Geef maar aan mij, dan bewaar ik het wel in mijn spaarpot.’

Met de pinpas op zak haasten we ons naar de speelgoedwinkel. Daar vooral veel stress.

De een: ‘Maar als ik dit koop, heb ik later misschien niet genoeg om iets te kopen wat ik dán heel mooi vind.’

De ander: ‘Ik wil álles! Mag ik meer zakgeld?’

Ik wil nog uitleggen hoe bevoorrecht we zijn dat we überhaupt speelgoed kunnen kopen, maar ze rennen alweer door naar de stelling met glitterstiften. Tot zover maakt geld ze nog niet echt gelukkig. Wanneer doet het dat eigenlijk wél, vraag ik me af terwijl mijn dames verder shoppen.

Tim Cooks bonus

Terwijl de meiden druk in conclaaf zijn of ze nou wel of niet hun geld moeten uitgeven aan een handtasje, lees ik op mijn telefoon over de aanstaande bonus van $99 miljoen voor Apple CEO Tim Cook. Jawel, dezelfde man die zich herhaaldelijk heeft uitgesproken tegen de toenemende kloof tussen arm en rijk. Ach misschien had Tim het gewoon even nodig, het jaar daarvoor kon hij immers slechts $15 miljoen bijschrijven.

Welk salaris maakt gelukkig?

Toch denkt Daniel Kahneman niet dat een dikkere bonus meer voldoening geeft. De Amerikaanse psycholoog deed wereldwijd onderzoek en ontdekte dat iedere euro bovenop een jaarsalaris van €65.000 je niet echt gelukkiger maakt.

Cruciaal is natuurlijk dat je je basisrekeningen redelijk zorgeloos kunt betalen. Maar verder speelt hoe je tegen geld aankijkt een veel grotere rol dan de hoogte van je salaris. Hoe je geld uitgeeft, spaart, erover denkt, dát bepaalt hoeveel geluk je uit geld haalt, aldus de Harvard Business Review.

Prettig voorspelbaar

Veel beloningssystemen in bedrijven maken je niet echt gelukkig. In de meeste bedrijven werkt salaris als een soort stoorzender. Als je het belonen van je mensen niet goed en transparant hebt geregeld, dan verspreidt de ruis zich door je hele organisatie. Het kan ook de samenwerking binnen je teams verstoren, vooral als een van de collega’s via-via ontdekt dat een ander méér verdient.

Wat ik trouwens raar vind, is dat mensen in het sollicitatieproces moeten gaan onderhandelen over hun beloning. Salarissen moeten volledig transparant zijn en een helder stijgingspercentage hebben. Dat maakt het voor werknemers prettig voorspelbaar.

Bonusdruk

Van gratificaties ben ik al helemaal geen fan. Daarmee begeef je je op glad ijs; wie dit jaar een dikke bonus krijgt, is teleurgesteld als de beloning volgend jaar wat lager uitvalt. En mensen die onder druk staan om hun salesbonus te halen, helpen de klanten waarschijnlijk minder goed.

Prestaties loskoppelen van beloning

Zelf ben ik er voorstander van om prestaties los te koppelen van beloning. Mooier dan organisatiepsycholoog Kilian Wawoe kan ik het niet verwoorden: ‘Een bonus betekent iets goeds. Maar wat als je je werk níet goed doet? Kijk liever eens naar de verschillen tussen goede en slechte prestaties binnen je organisatie. Als daartussen een groot gat gaapt, doe dan eerst iets aan de slechte prestaties. Zou jíj bijvoorbeeld in een ziekenhuis gaan liggen met goede en slechte artsen die beloond worden naar hun prestaties?’

Begrijp me niet verkeerd, ik ben niet tegen hoge salarissen, maar ik ben vooral voor het eerlijk verdelen van beloningen, zodat je met z’n allen aan écht belangrijke dingen kunt werken.

Ondertussen zijn we bijna klaar in de speelgoedwinkel.

‘Hey pap! Zijn wij rijk?’

‘Wij zijn mega-rijk lieverd. Maar dat heeft niets met geld te maken.’