Morele vraagstukken van het hypotheekadvies

In een artikel op AMweb, hét platform voor de professional werkzaam in de financiële dienstverlening, wordt het onderzoek van Jelle van Baardewijk (VU/Hogeschool Rotterdam) over hypotheekadviseurs beschreven. De cultuurfilosoof, docent en lector spreekt van een interessante beroepsgroep die zich sinds 2013 (het jaar van het provisieverbod) flink heeft moeten professionaliseren.

Van Baardewijk sprak met adviseurs over de dilemma’s in hun vak, zoals onverstandige klantwensen, ‘oneerlijke’ wet- en regelgeving, de verantwoordelijkheden van de hypotheekadviseur, en verduurzaming. Uit de gesprekken rolden drie typen adviseurs binnen het hypotheekadvies: de principiële, de morele en de minimaal morele adviseur. Zij variëren van strikt volgens de regels opererende professionals tot adviseurs die lak hebben aan regels.

Hypotheek-adviesformule Viisi wordt expliciet genoemd, omdat het met negentien van de 29 deelnemende hypotheekadviseurs een grote bijdrage leverde aan het onderzoek. Dit omdat het hypotheekadvies veel wetenschappelijker moet worden benaderd, vindt Viisi-oprichter Tom van der Lubbe. “We kunnen medewerkers wel een eed af laten leggen, maar wil je dat de financiële sector zich betert, dan moet je vooral onderzoeken hoe ze in de praktijk met morele vraagstukken omgaan.”

De adviseurs van Viisi vinden we met name in de principiële en de morele hoek. Dat komt volgens Van der Lubbe vooral door de diverse beleidsmatige keuzes van het bedrijf. “We zijn geen betere mensen, maar werken wel met vaste salarissen en hebben de bonussen afgeschaft.” Idee hierachter is: als je niet omzetafhankelijk wordt beloond, maar weet dat je aan het einde van de maand een vast salaris ontvangt, dan kun je je veel principiëler opstellen in gesprekken met klanten. Want bonussen kunnen onverantwoord gedrag stimuleren, vindt Van der Lubbe. “Je haalt dan namelijk ook klanten binnen die op de korte termijn geen problemen opleveren, maar voor zowel zichzelf als de verstrekker mogelijk toch een te hoog risico vormen.”

Vaste salarissen in plaats van omzetafhankelijke beloningen zorgden eerder dit jaar, toen de omzet terugliep, wel voor problemen. Desondanks verkiezen de Viisi-medewerkers nog steeds geen franchisemodel, aldus Van der Lubbe. “De conclusie was veel eerder: laten we in de toekomst wat hogere kapitaalbuffers aanhouden, dan moeten we in staat zijn het wat langer vol te houden, mochten we ooit weer in zo’n situatie terechtkomen.”

Het originele artikel werd geschreven door Aäron van der Sanden en verscheen op 18 oktober 2023 op amweb.nl