Zullen we het kantoor maar gewoon afschaffen? | Column van Marc-Peter Pijper voor PW.
De crisismaatregelen worden steeds verder versoepeld en we willen langzamerhand weer terug naar ‘normaal’. Dat geldt voor veel mensen ook voor de werkvloer. Dus vraagt Marc-Peter Pijper (Viisi) zich af: waarom zouden we nog teruggaan naar kantoor?
Nu de crisis het thuiswerken in een stroomversnelling heeft gebracht, roepen veel organisaties dat zij voortaan minder op kantoor gaan zitten. Minder file, minder stress, blijere medewerkers die hun tijd flexibeler indelen. Ik sluit mij graag aan bij deze gedachte, maar eerst moet ik iets bekennen: thuiswerken werd bij Viisi Hypotheken ‘pre-corona’ niet echt aangemoedigd. Niet toen wij nog een startup waren, en ook niet toen we uitgroeiden tot scale-up.
Dat heeft een reden: iedereen die bij ons aan de slag gaat, leiden we vanuit ons homegrown-principe intern op. Het devies was: Je wil de beste mensen aan boord halen, en de beste ondersteuning voor hen is live on the job beschikbaar.
Survivallen
Maar we hebben wel wat geleerd in coronatijden. Bijvoorbeeld dat we vanuit huis minstens zo productief zijn. Teams hebben dagelijks korte virtuele check-ins en check-outs. Ook zijn de eerste ‘hybride’ opleidingstrajecten – deels virtueel en deels op kantoor – succesvol van start gegaan. Lessen die denk ik door veel bedrijven worden geleerd. Dus dringt bij mij direct de ‘controlevraag’ zich op of mensen überhaupt nog terug naar kantoor moeten willen. Iedereen roept dat de mens als sociaal dier behoefte heeft om weer samen te zijn. Maar moet dat per se op kantoor? Met zijn flexplekken die altijd vol zitten en rumoerige kantoortuinen? Ik hoor vaak van mensen dat ze op kantoor meer bezig zijn met survivallen dan dat ze echt productief zijn.
En hebben we oprecht weer zin in de clichégesprekjes bij de koffieautomaat? Op maandag: ‘Hoe was je weekend?’. Op vrijdag: ‘Ga jij nog wat leuks doen dit weekend?’ Waarna je weer terug naar je werkplek loopt om met je noise canceling headset op je hoofd dingen te doen waar je verder helemaal niemand bij nodig hebt. Begrijp me niet verkeerd, ik werk nu al een dikke vier maanden vanuit de logeerkamer in een geïmproviseerd thuiskantoor, en heb echt wel zin om weer bij collega’s te zijn. Desondanks vraag ik mij af: kunnen we dat werken op kantoor niet gewoon afschaffen?
Misbaksel
Hoe heeft het concept ‘kantoor’ zich überhaupt kunnen ontwikkelen tot zo’n misbaksel? Het kantoor zoals we dat nu kennen komt van de bedenker van de wetenschappelijke bedrijfsvoering, Frederick Taylor. Tijdens de industriële revolutie was hij geobsedeerd om maximale efficiëntie van fysieke arbeid te bereiken. Zijn eurekamoment was om kennis weg te halen bij de fabrieksarbeiders en die te verplaatsen naar een aparte groep van kantoorbedienden, de zogenaamde witte boorden. Die moesten alles meten en vastleggen. Gevolg? Meer papierwerk en nog meer kantoormedewerkers.
De obsessie met maximale efficiëntie creëerde een systeem dat belangrijker werd dan de mensen die het gebruikten. Zij werden human resources; grondstoffen die, net zoals die in de fabriek, werden verbruikt of opgebrand. Managers werden uitgevonden om dat systeem te versterken, en voilà: de klassieke managementhiërarchie was geboren. En daarmee ook de klassieke verdeelde werkplek, met managers die vanuit eigen kamertjes bepalen hoe het werk gedaan wordt, en daarbuiten de mensen die dat werk moeten uitvoeren. Paradoxaal genoeg creëerden de ‘arbeidsbesparende’ maatregelen juist een compleet nieuwe witteboordensector. Die groeide later uit tot het kenniswerk van nu… op kantoor.
Kantoor maar gewoon afschaffen?
Net zoals de managementhiërarchie een fossiel is uit de industriële revolutie (wij hebben die vijf jaar geleden met de invoering van holacracy vaarwel gezegd), zo is dus ook het kantoor rijp voor disruptie. Wij stellen ons nu de vraag: als we nu geen hoofdkantoor meer hadden, zouden we er dan nog wel een willen? We overwegen momenteel om juist veel kleinere, regionale werkplekken te openen.
Uitgangspunt is dat iedereen er lopend of op de fiets naartoe kan. Daarbij onlangs nog geïnspireerd door Anne Hidalgo, de eerste vrouwelijke burgemeester van Parijs. Haar revolutionaire idee voor de stad: iedere Parijzenaar moet binnen 15 minuten bij alle essentiële plekken voor het leven kunnen zijn: school, inkopen, cultuur, zorg… én werk.
Want thuiswerken is dan wel leuk en productief, soms is het ook fijn om even het rumoer van kinderen, partners of huisdieren uit te zetten. En ons hoofdkantoor? Misschien is een strandtent een veel beter idee. Kunnen we lekker de zee induiken na een verhitte brainstormsessie.
Deze column verscheen op 17 juli 202 op PW.