Prinsjesdag 2024: wat gaat er veranderen? En wat valt op?

Hendrik Schakel

leestijd: 11 minuten

De plannen voor 2025 van kabinet Schoof

Prinsjesdag 2024 is de eerste Prinsjesdag ooit met een extra-parlementair kabinet. Gaat het dan anders dan normaal? Worden er hele dappere en ingrijpende beslissingen genomen of borduren we voort op vier kabinetten Rutte? Wij zochten het uit, delen de opvallende punten van Prinsjesdag 2024 én geven commentaar.

Wat de regering van plan is met Nederland was al bekend door het Regeerprogramma dat op vrijdag 13 september is gepubliceerd. Hierin zijn thema’s genoemd waaronder bestaanszekerheid en koopkracht, wonen en het ondernemersklimaat. Daarbij natuurlijk ook, zoals we van de vier regerende partijen zouden verwachten, staan hoog op de agenda: asiel en migratie, landbouw en visserij, goed bestuur en een sterke rechtsstaat en veiligheid.

In dit artikel gaan we vooral in op wat Prinsjesdag 2024 betekent voor huizenkopers en voor ‘de gewone Nederlander’. Maar we wijzen ook naar scherpe randjes, nuances en ogenschijnlijke details die toch ingrijpend of bijzonder zijn.

Hieronder een profielschets: deze personen gaan er het meest op vooruit of op achteruit.

Blije Bert Prinsjesdag 2024

‘Blije Bert’

  • Gaat 4 keer per jaar naar De Efteling
  • Op vakantie kamperen, lekker met eigen tentje
  • Rijdt een benzineauto
  • Kookt op aardgas
  • Wekt zelf geen elektriciteit op
  • Betaalt verkeersboetes na 1 aanmaning
Sippe Sonja Prinsjesdag 2024

‘Sippe Sonja’

  • Gaat 4 keer per jaar naar het theater
  • Op vakantie kamperen, maar dan wel op een glamping
  • Rijdt elektrisch
  • Kookt elektrisch
  • Heeft een paar zonnepanelen op het dak
  • Betaalt verkeersboetes direct of pas na de 2e aanmaning

1. Woningmarkt en hypotheken

  • Aan de hypotheekrenteaftrek en het eigenwoningforfait verandert niets
  • De overdrachtsbelasting voor ‘beleggers’ zal worden aangepast van 10,4% naar 8% maar dit zal pas in 2026 gebeuren. Voor 2025 blijft de overdrachtsbelasting voor beleggers dus 10,4%
  • De vrijstelling van overdrachtsbelasting voor mensen die een woning kopen en niet eerder van de vrijstelling gebruik hebben gemaakt (vaak onterecht de startersvrijstelling genoemd) gaat van € 510.000 naar € 525.000
  • Op beleidsgebied zijn er voor woningbouw grootse plannen. Er moeten nog steeds elk jaar 100.000 woningen bijgebouwd worden. Hiervoor komt €5 miljard beschikbaar in de komende 5 jaar én nog eens  € 2,5 miljard voor infrastructuur
  • Bovenop het doel van 100.000 woningen heeft het kabinet zich ook ten doel gesteld om 290.000 woningen voor ouderen bij te bouwen tot 2030
  • Bezwaar maken tegen een te hoge WOZ-waardering wordt minder aantrekkelijk, de vergoeding voor proceskosten gaat omlaag

Stof tot nadenken

Op het fiscaal gebied is voor de eigen woning vereenvoudiging zeer gewenst. Het juist administreren van de fiscaliteit van de hypotheek is voor burgers én voor de Belastingdienst een (te?) grote opgave. Tegelijkertijd is het ook wel eens fijn dat er even rust is. Veel wetgeving van de afgelopen jaren was erop gericht om ongewenste uitwerkingen van de complexe fiscale regels te repareren. Het systeem is nog steeds verre van perfect maar met goede informatie en een juiste administratie is het in de meeste gevallen nog net werkbaar.

De plannen om meer woningen te bouwen zijn natuurlijk goed nieuws voor iedereen die op zoek is naar een woning. De uitvoering is echter wel complex. Meer geld voor kopers of meer geld voor bouwers leidt vaak vooral tot hogere prijzen en niet tot meer woningen. Door meer de regie te nemen en bijvoorbeeld grootschalige bouwlocaties aan te wijzen, kan de overheid in elk geval wel zorgen dat er voor ontwikkelaars en gemeenten meer duidelijkheid komt over waar er precies gebouwd kan worden en onder welke voorwaarden. Als het alleen al lukt om de gewenste 290.000 woningen voor senioren bij te bouwen, dan zal dit kunnen zorgen voor doorstroming en wordt de opgave van 100.000 woningen per jaar al voor bijna drie jaar behaald. Het moet dan uiteraard ook lukken om die senioren ertoe te bewegen om naar de nieuwe seniorenwoningen et verhuizen. In de praktijk is dat niet zo simpel als dat het klinkt, zo blijkt bijvoorbeeld uit promotieonderzoek van Petra de Jong.

Al het beleid om efficiënter gebruik van woningen te bevorderen juichen wij van harte toe. Wetswijzigingen die hospitaverhuur makkelijker maken, leiden er hopelijk ook toe dat geldverstrekkers in hun voorwaarden hospitaverhuur gaan toestaan. In Nederland hebben we per persoon in totaal 2,1 kamer beschikbaar. Als we een groot deel van alle leegstaande kamers in Nederland kunnen benutten, dan is er voor heel veel mensen opeens wél woonruimte beschikbaar. Hoe dan ook, zal een groot deel van de woonambities moeten komen uit het slimmer benutten van bestaand woonoppervlak.

In het Regeerprogramma werd het plan geopperd om op landelijk niveau een Raad van woningzoekenden op te richten zodat hun stem beter verankerd wordt in het woonbeleid van de Rijksoverheid. In de Miljoenenota en het Belastingplan 2025 is dit plan niet meer te vinden. Wij zullen de ontwikkelingen op dit gebied volgen en zodra de Raad wordt opgericht dit laten weten in één van onze nieuwsbrieven.

Blijf op de hoogte en meld je aan voor onze nieuwsbrief

  • Hidden
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

2. Belasting en inkomen

Inkomstenbelasting

Wil je de voorgestelde belastingtarieven voor 2025 ten opzichte van 2024 in één overzicht zien? PwC heeft alles netjes op een rij gezet in een fiscale factsheet. De belangrijkste wijzigingen: een nieuwe belastingschijf, minder algemene heffingskorting, expatregeling blijft en minder belasting voor directeuren groot-aandeelhouders.

  • Eén van de grootste wijzigingen die was aangekondigd was de introductie van een extra schijf voor de laagste inkomens. Het oude tarief voor inkomens tot zo’n €76.000 was 36,97%. Voor inkomens tot €38.441 wordt de belasting verlaagd naar 35,82%. Dit is een verlaging van 1,15%-punt. Voor iemand die maximaal profiteert van deze verlaging, met een inkomen van €38.441, betekent dit dat er €442 minder belasting betaald wordt
  • Hoe wordt dit gefinancierd? Door een verlaging van de maximale algemene heffingskorting van €294. Iemand die de maximale heffingskorting ontvangt gaat er dan niet €442 op vooruit maar slechts €148 per jaar
  • Het belastingvoordeel voor expats, de 30%-regeling, zou volgens het Belastingplan 2024 worden versoberd. Dit wordt teruggedraaid. Met enkele kleine wijzigingen blijft de expatregeling zoals die was. De term 30%-regeling zal wel gaan wijzigen omdat het van inkomstenbelasting vrijgestelde inkomen vanaf 2027 niet langer 30% zal zijn maar 27%
  • De belasting die ondernemers betalen over dividend dat zij naar zichzelf in privé uitkeren (Box 2) gaat voor uitkeringen boven de €67.804 van 33% naar 31%. Het lagere tarief voor dividend-uitkeringen tot €67.804 blijft gelijk op 24,5%
  • Voor iedereen met meer vermogen dan €57.684 zal de belasting op inkomen uit vermogen 36% blijven. Dit kan gezien worden als een tegenvaller want in het Hoofdlijnenakkoord stond nog dat dit tarief naar 34% zou gaan
  • De algemene heffingskorting is in 2025 afhankelijk van het totale inkomen van de drie belastingboxen. Hierdoor wordt er door de overheid minder aan algemene heffingskorting uitgekeerd aan burgers
  • De maximale arbeidskorting wordt verhoogd met €67
  • Voor eenverdieners die in bepaalde situaties onder de bijstandsnorm uitkomen, zal in 2028 naar verwachting een gerichte verruiming van de algemene heffingskorting worden aangeboden. Tot het zover is, wordt de Participatiewet aangepast zodat gemeenten voor deze ca. 65.000 huishoudens een oplossing kunnen bieden

BTW en overige belastingmaatregelen

  • Het lage BTW-tarief voor logies voor kort verblijf zoals hotels, cultuur, kunst, boeken, kranten en sportgelegenheden wordt per 2026 afgeschaft. Op deze diensten gaat de BTW omhoog van 9% naar 21%. Het lage tarief blijft wel gelden voor attractieparken, speel- en siertuinen, circussen en dierentuinen. In de tabel een overzicht:
Wél lage BTW (9%) Géén lage BTW (21%)
Attractiepark Museum
Dierentuin Theater
Circus Boeken en tijdschriften
Bioscoop Sporthal en zwembad
Camping waar je zelf de tent opzet Camping waar de tent al staat
Hotel
  • Kansspelbelasting: deze gaat van 30,5% (2024) naar 34,2% in 2025 en 37,8% in 2026
  • De energiebelasting op aardgas wordt verlaagd
  • De salderingsregeling voor mensen die zelf elektriciteit opwekken wordt per 2027 afgeschaft
  • De huidige accijnskorting op brandstof blijft
  • Elektrische auto’s krijgen eerst minder en daarna geen korting meer op de motorrijtuigenbelasting (mrb). In 2025 geldt nog 75% korting, in 2026 nog 25% en vanaf 2030 geldt helemaal geen korting meer. Omdat elektrische auto’s door de accu’s vaak zwaarder zijn dan benzineauto’s, zullen bezitters van een elektrische auto meer motorrijtuigenbelasting gaan betalen dan mensen met een vergelijkbare benzineauto.

Stof tot nadenken

Van de nieuwe schijf in de inkomstenbelasting in Box 1 hadden we eigenlijk meer verwacht. De korting is heel beperkt en wordt bovendien grotendeels betaald door dezelfde mensen via een lagere algemene heffingskorting. Dit is een spreekwoordelijke sigaar uit eigen doos. Het zou goed zijn als in de komende jaren het belastingstelsel verder wordt vereenvoudigd. Dat toeslagen en belasting eenvoudiger worden zodat het systeem minder een ‘rondpompmachine’ is waarbij je belasting betaalt en een deel weer via verschillende toeslagen terugkrijgt.  Een goede stap voor 2025 is dat de overheid de kinderopvangtoeslag rechtstreeks betaalt aan de kinderdagverblijven. Hierdoor wordt het voor ouders eenvoudiger en minder foutgevoelig.

De belastingverlaging op vermogen die werd verwacht komt er helaas niet. Voor box 3 is het meest belangrijke dat er een nieuw, eerlijk, en duidelijk stelsel komt dat het huidige stelsel vervangt.

Voor de 30%-regeling (belastingvoordeel voor expats) is blijkbaar goed geluisterd naar het bedrijfsleven. De afbouw van de belastingvoordelen voor expats die voor een Nederlands bedrijf komen werken wordt teruggedraaid. Zo blijft Nederland niet alleen vanwege de cultuur en het lekkere eten aantrekkelijk voor expats, maar ook fiscaal.

Over de BTW-verhogingen voor kunst en cultuur is de Raad van State duidelijk. In elk geval wordt dit niet een beoogde vereenvoudiging van het BTW-stelsel (zie het campingvoorbeeld in de tabel hierboven). Of het daadwerkelijk het geld oplevert dat het kabinet verwacht is ook zeer de vraag. Denk aan schoolboeken die duurder worden waardoor er andere maatschappelijke kosten kunnen ontstaan. Maar ook bijvoorbeeld opvang van daklozen die leidt tot meer BTW-inkomsten maar deze opvang wordt door de overheid zelf bekostigd. De Raad van State adviseert om nader onderzoek te doen naar de maatschappelijke neveneffecten, ook ten opzichte van het recht op vrijheid van meningsuiting en van informatie. Tenslotte is dit punt bij uitstek stof voor discussie in de Tweede Kamer. Of deze plannen daadwerkelijk op deze manie wetgeving worden in 2026 is sterk de vraag. En of het wenselijk is dat De Efteling en het Dolfinarium wél in aanmerking komen voor lage BTW en een boek of museum niet, dat is een politieke keuze waar je het ook best oneens mee kunt zijn.

3. Sociale zekerheid en ondernemers

Sociale zekerheid

  • Het eigen risico voor zorgkosten wordt bevroren. In 2027 zal het eigen risico worden gehalveerd tot € 165. Voor extra vervoerskosten die mensen met een ernstige ziekte of handicap hebben komt er een vaste aftrek van € 925 in de inkomstenbelasting
  • De huurtoeslag wordt vereenvoudigd door onderscheid te maken in twee- en niet langer vier verschillende huishoudtypes. De eigen bijdrage gaat omlaag met €11,58 per maand en een aantal gezinnen met een relatief hoge huur kunnen meer huurtoeslag verwachten
  • Scholen met veel kwetsbare kinderen kunnen gratis maaltijden aanbieden doordat hiervoor € 135 miljoen beschikbaar wordt gesteld
  • De leeftijdsgrens van 27 jaar voor eerstegraads bloed- en aanverwanten voor toeslagpartners wordt afgeschaft. Het maakt dus niet meer uit of een toeslagenontvanger samenwoont met een kind van jonger- of ouder dan 27 jaar
  • Er komt in 2025 € 24 miljoen beschikbaar voor schuldhulpverlening. En nog extra € 51 miljoen voor de jaren daarna
  • Een boete van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) wordt bij de eerste aanmaning niet meteen verhoogd met administratiekosten. Een vergissinkje om de betaling te vergeten wordt minder duur
  • Het aanvragen van huur- en zorgtoeslag voor jaar X kan nog tot en met het eind van jaar X+1. Hierdoor is de kans om net te laat te zijn en de toeslag mis te lopen kleiner.

Ondernemers

  • De MKB winstvrijstelling gaat van 13,31% in 2024 naar 12,7% in 2025
  • Het toptarief voor dividenduitkeringen gaat omlaag van 33% naar 31%
  • De voorwaarden voor de Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) worden aangepast
  • De giftenaftrek voor bedrijven (vennootschapsbelasting) wordt afgeschaft

Stof tot nadenken

De lat voor het Belastinplan 2025 lag hoog toen het kabinet in het Regeerprogramma (paigna 14) schreef: “Het kabinet wil de sociale zekerheid, toeslagen en inkomstenbelasting hervormen. We starten hiervoor een hervormingsagenda met drie doelen. Inkomensondersteuning moet zekerheid bieden en makkelijk te begrijpen zijn. En (meer) werken moet lonen. De marginale druk moet omlaag, omdat we iedereen nodig hebben op de arbeidsmarkt. Een significante verlaging van de marginale druk is niet mogelijk zonder hervorming van het inkomens- en fiscale domein. “

Grote hervormingen van het belastingen- en toeslagenstelsel hebben tijd en draagvlak nodig. Daarom werd niet verwacht dat meteen het hele stelsel al in 2025 overhoop zou worden gegooid. Sommige relatief kleine wijzigingen zijn dan gelukkig ook meteen ingevoerd: de schoollunches, langere termijnen voor het aanvragen van toeslagen en de overheid die iets minder strenge incassoprocedures zal uitvoeren voor zaken die mensen soms eenvoudig vergeten. De term ‘doenvermogen’ komt in overheidsdocumenten steeds vaker terug en dat is ook terecht. Doenvermogen is het vermogen om in actie te komen en vol te houden, zelfs bij tegenslagen. Als burgers het systeem niet begrijpen, de handdoek in de ring neigen te gooien en de overheid niet vertrouwen, dan missen mensen soms recht op toeslagen en hulp vanuit de gemeente. Door het systeem eenvoudiger te maken kan de overheid ervoor zorgen dat er meer geld voor inkomensondersteuning bij de juiste personen en gezinnen terecht komt.

Wij hopen dat op middellange termijn de angst die vele mensen hebben voor ‘de blauwe enveloppe’ verdwijnt door goed overheidsbeleid. Op het gebied van schuldenproblematiek zien we in de Miljoenennota gelukkig ook voor de korte termijn al meer budget en duidelijk beleid. Een eerste stap naar een overheid waar mensen meer vertrouwen lijkt gezet maar er is nog veel werk aan de winkel.

Belangrijkste bronnen

Rapporten

Voor wie een ultra long-read kan waarderen, met deze rapporten gaat het kabinet aan de slag: