Startersbarometer: Hoe moeilijk heeft de starter het écht?
We weten het al lang: starters hebben het zwaar op de Nederlandse woningmarkt. Politici, banken en andere geldverstrekkers luiden de noodklok. Maar deze politieke oneliner wordt nooit echt onderbouwd. Daarom hebben IG&H en Viisi de handen ineen geslagen en onderzoek gedaan om antwoord te vinden op de vraag: heeft de Nederlandse starter het écht zo moeilijk op de woningmarkt? Zo ja, hoe komt dat en wat kunnen we eraan doen om het op te lossen? Eerste conclusie: 47% van Viisi starters kan alleen een woning kopen met financiële steun van ouders.
Samenwerking Viisi en IG&H: onderzoek onder onze klanten
Begin dit jaar zijn we samen met IG&H begonnen met een onderzoek onder onze klanten. We vroegen alle starters om een enquête in te vullen over hun ervaringen.
Hoe kan het dat de starter het zo moeilijk heeft?
Zoals we inmiddels allemaal wel weten stijgen de woningprijzen fors. En dat gaat vooral om de woningen die binnen het bereik van starters liggen, zoals appartementen en rijtjeshuizen. Zolang de huizenprijzen harder blijven stijgen dan dat starters geld bij elkaar kunnen sparen voor het kopen van een woning, helpt het niet om het kopen van de eerste woning uit te stellen.
Wanneer een koper in deze markt al een woning bezit, is de kans groot dat deze een forse overwaarde heeft. Bij de aankoop van een nieuwe woning kan een doorstromer hiermee een eventueel tekort aan financieringsmogelijkheden aanvullen en maakt zo veel meer kans om een woning te kunnen kopen. Doorstromers staan zo veel sterker in een onderhandeling.
Al deze punten brengen de markt in onbalans. Op dit moment wordt de motor draaiende gehouden door de lage hypotheekrente. De vraag is: hoe lang nog?
De hypotheekrente blijft niet altijd laag
Dat de rente niet altijd laag kan blijven lijkt zeker. Zo heeft de Europese Centrale Bank (ECB) al aangegeven dat zij het stimuleringsbeleid gaan afbouwen. Dat zal niet in één keer gaan, maar de daaropvolgende verwachte stijging van de rente op staatsobligaties kan effect hebben op de hypotheekrente.
Motor woningmarkt valt weg
En een stijging van die rente betekent een daling in het aantal starters dat een gemiddelde starterswoning kan financieren. Uit de analyse blijkt dat een rentestijging tot 5% al gevolgen zal hebben. Het aantal starters dat dan een woning kan financieren, zal nog verder dalen met 2 à 3 procentpunt. Dat zou betekenen dat slechts 1 op de 10 alleenstaanden nog in staat is om een gemiddelde starterswoning te financieren.
Tweedeling in de samenleving
Op die manier is de kans groot dat de welvaartsverdeling verder in onbalans raakt. Op dit moment heeft 47% van de starters hulp van familie of vrienden nodig voor het financieren van hun eerste woning. De starters die wél een woning kunnen financieren, hebben een relatief hoog inkomen (bijvoorbeeld omdat zij hoogopgeleid zijn) of hebben ouders die financieel kunnen bijspringen. Doordat deze groep starters ten opzichte van hun hurende leeftijdsgenoten al starten met vermogensopbouw in de eigen woning, zullen starters die deze voorsprong niet hebben altijd één stap achterblijven.
Oplossingen: wat kunnen we als maatschappij doen?
We kunnen niet veel doen aan een stijgende rente, mocht deze ontwikkeling zich voor gaan doen. Wat kan wel? Aan de hand van het onderzoek kwamen drie duidelijke oplossingen naar voren, waarmee de woningmarkt in balans gebracht zou kunnen worden.
Vraag starter faciliteren
Enerzijds kan de overheid de vraag van de starters faciliteren, door bijvoorbeeld een starters- of ouder-kindregeling te introduceren. Ook de aangekondigde verlaging van de belastingdruk zou de vraag kunnen stimuleren. Er blijft dan namelijk meer inkomen over om opzij te kunnen zetten. Maar het effect hiervan is pas na enkele jaren zichtbaar.
Aanbod starterswoningen stimuleren
Verder kan de overheid zich richten op het aanbod van starterswoningen. Bijvoorbeeld door gerichte nieuwbouwprojecten voor starters aan te bieden. Tegelijkertijd zouden investeerders die (bestaande) starterswoningen opkopen ontmoedigd kunnen worden door gericht fiscaal beleid.
Alternatieve beoordeling bestendigheid inkomen
Ook de sector zelf kan een duit in het zakje doen, onder andere door alternatieven voor het bepalen van de inkomensbestendigheid te overwegen. De meeste geldverstrekkers kijken alleen naar het inkomensverleden. Maar starters hebben vaak nog een te korte historie om inkomensbestendigheid aan te tonen. Een oplossing hiervoor is de perspectiefverklaring, waarbij er vooruitgekeken wordt in plaats van achteruit. Dit is een verklaring voor uitzendkrachten waarbij niet alleen het arbeidscontract van belang is, maar ook je opleiding en werkervaring. Op basis van deze gegevens wordt beoordeeld of je in de toekomst een gelijkblijvend of stijgend inkomen kunt verwachten. Ook nieuwe vormen van kredietbeoordeling, zoals het meenemen van spaar- en betaalgedrag, zouden sommige starters kunnen helpen om gemakkelijker een hypotheek af te kunnen sluiten. Een begin met dergelijke initiatieven is gemaakt, maar er is zeker nog winst te behalen.
Opgepikt in de media
Inmiddels is het thema ook in het nieuws te volgen.
Voor meer informatie, inhoudelijk commentaar en persaanvragen kun je mailen naar media@viisi.nl of bellen naar 020 811 8803.
Ben je starter en wil je weten wat jouw kansen zijn?
Er is vaak meer mogelijk dan je denkt. Wij helpen je aan een passende hypotheek bij jouw eerste woning. Klik op de knop hieronder om een telefonische afspraak te maken. We maken graag kennis met je om je wensen te bespreken.