Voel je thuis in kleur

Neem nu roze, is dat nu echt ‘girly’? Of heeft onze maatschappij deze kleur ‘gehackt’ en veroordeeld tot speelgoed en mode voor meisjes in een mierzoete wereld? Is rood nu echt de kleur van agressie, passie, en gevaar? Is zwart de kleur van somber, rouw en donkerte? En is bruin nu echt de kleur van alles door elkaar en uiteindelijk helemaal niks, net als grijs? In dit artikel staan we stil bij kleuren. Waar komen ze vandaan? Wat is eigenlijk hun betekenis? En hoe kun je kleur gebruiken in je interieur?

Ruzie over kleur

In het verleden zijn heftige debatten ontstaan over kleur, bijvoorbeeld waar ze vandaan komt. Zit kleur in de mens, zijn waarneming en stemmingen? Of zit kleur in het licht dat op de dingen valt die we kunnen zien? Niemand minder dan Goethe en Isaac Newton hebben een felle brievenstrijd gevoerd over iets waarvan je je nu afvraagt, waar ging dat over? Goethe beweerde dat kleur zit in onze waarneming en de omstandigheden (zoals schaduw, schemering of fel licht). Newton beweerde juist dat het in het licht zit.

Oorsprong kleur

Kleur, waar komt het nu vandaan? Het zit zowel in het licht als in de materie. Om kleuren te maken, gebuikte de mensheid vele eeuwen pigmenten met soms een heel bijzondere oorsprong. Wat dacht je van drakenbloed? Dat is een dieprode hars die gewonnen wordt uit diverse bomen. Wanneer deze in aanraking komt met zuurstof, kleurt hij diep oranjerood als bloed, drakenbloed! Pruisisch blauw is een prachtige diep donkerblauwe kleur die giftig is. De kleur is per ongeluk ontdekt toen ene Johan Diesbach in Berlijn ossenbloed vermengde met ijzer en een rode kleur verwachte. Verrassend genoeg werd het een fraai donkerblauw. Soms was het wat eenvoudiger zoals de Italiaanse kleuren Sienna en Omber, die beiden voortkomen uit tot poeder gemalen aarde. Aarde die gebrand wordt om diepere kleuren te krijgen wanneer je ze vermengt met lijnolie om olieverf te maken.

De mensheid heeft planten, aarde en mineralen vermalen om kleuren te maken. Vaak gevoelig voor licht, waardoor ze snel verkleuren of helemaal vervagen. Vandaag de dag gebruiken we vrijwel uitsluitend synthetische pigmenten in verven. Bedenk dat als je bij de bouwmarkt die honderden kleurvarianten ziet, er eeuwen aan voorafgegaan zijn voordat we dit konden realiseren.

Betekenis van kleuren

De psychologie van kleur, we begonnen er dit artikel al mee. Is zwart nu echt een sobere kleur of hebben we dat cultureel bepaald? En wat doet kleur nu precies met ons? De Duitse Eva Heller onderzocht het in haar omvangrijke boek Wie Farben Wirken (Rowohlt Verlag GMBH, Hamburg 1989). Daarin vind je de volgende gevalideerde betekenissen van enkele kleuren, we bespreken er een paar.

Het wordt helemaal leuk als je combinaties van kleuren opzoekt op basis van hun betekenis. Wij denken meteen ook aan kleurcoderingen in verpakkingen. Waarom is karnemelk bijvoorbeeld rood en yoghurt groen? Waarom is hazelnootchocolade groen en bittere chocolade paars? Tony’s Chocolonely heeft dat eens lekker door elkaar gemixt en zet ons voortdurend op het ‘leuke’ verkeerde been. En waarom zijn onze treinen geel met blauwe strepen? Het antwoord is simpel: dat contrast is onder vrijwel alle lichtomstandigheden het beste zichtbaar.

Mengen

Kleuren mengen kan op twee manieren: subtractief en additief. Subtractief mengen doe je met bijvoorbeeld verf; je mengt de kleuren door elkaar en er ontstaat een nieuwe kleur. Als je door blijft gaan en alle kleuren toevoegt ontstaat uiteindelijk een soort diep donkerbruine kleur.
Additief mengen doe je met licht, door verschillende kleuren licht over elkaar te projecteren als een bundel. Uiteindelijk krijg je dan wit licht.

Tot slot: kleurgebruik

In het gebruik, bijvoorbeeld in je interieur, kun je spelen met kleur. Als je kleuren ‘tegen elkaar zet’ kan je contrasten creëren. Soms zijn die contrasten zo sterk dat het lijkt alsof de ene kleur zich dichterbij je oog bevindt dan een andere contrastkleur. Blauw en rood doen dat heel sterk. Probeer maar eens: knip een felblauw stukje papier of karton tot een vierkant. Knip dan een veel kleiner vierkant van fel rood en plak het op het blauw. Loop vervolgens een paar stappen weg van het geheel en kijk dan om. Het rood lijkt te zweven en los te komen van de achtergrond. Los van oorsprong of betekenis is kleurgebruik natuurlijk heel persoonlijk. Kies dus vooral welke kleur(en) je mooi vindt. Zoals advocaat Inez Weski in haar herkenbare zwarte look. Of onze collega Esmee, die is gek op roze!