Voel je thuis in radicale transparantie
Je hebt bedrijven die niet zeggen wat ze doen en niet doen wat ze zeggen. Dat niet doen heeft helaas vrijwel altijd met geld of macht te maken. Het kan ook anders: met radicale transparantie.
Greenwashing
Niet zeggen wat je doet en niet doen wat je zegt, laten we dat eens concreet maken. In het Engels heb je de term ‘greenwashing’, een actueel en hardnekkig fenomeen. Je doet als bedrijf alsof je heel begaan bent met duurzaamheid, dierenwelzijn, sociale verantwoordelijkheid, cultuur en goed werkgeverschap, maar onder het oppervlak is het puur opportunisme dat je handelen drijft. Handelen dat soms zelfs 180 graden anders is dan je verkondigt. We hebben er veel voorbij zien komen én door de mand zien vallen in de afgelopen coronaperiode.
Amoraliteit
In de 17e eeuw had de steenrijke regentenfamilie Bicker een belang in een kanonnengieterij. Die kanonnen werden aan de Spaanse bezettingsmacht verkocht en zo verdienden de Bickers veel geld aan wapentuig dat tegen hun eigen bevolking werd ingezet. Machiavelli beschreef dit als ‘amoraliteit’. De ‘a’ betekent dat je tussen de moraliteit en de immoraliteit in zit. Met andere woorden: het kan je gewoon niets schelen, je hebt er geen mening over en het verdiende of bespaarde geld is de enige meetlat voor je handelen. Het is het domein van opportuniteit, van puur het hoofd en van totale afwezigheid van het hart en de ziel. De één zal het slecht gedrag vinden, de ander denkt dat het belegde geld toch maar mooi rendement maakt. En dat anderen dat wapentuig gebruiken, dat is jouw zaak niet.
De familie Bicker deed niet bepaald aan radicale transparantie. Portret van Gerard Andriesz Bicker, Bartholomeus van der Helst, ca. 1642. Olieverf op paneel. Courtesy: Rijksstudio
Beschaving wordt ook wel gekwalificeerd als dat wat je doet als er niemand kijkt. Sommige geloofsstromingen gaan ervan uit dat er wel degelijk een oppermacht is die alles ziet. Wellicht een poging om de moraliteit te garanderen? Hier ligt in ieder geval een belangrijke kern van het probleem: ‘A’ zeggen en ‘B’ doen, oftewel glashard liegen.
Radicale transparantie
Het kan ook anders. Zeggen wat je doet en doen wat je zegt kan alleen radicaal, eigenlijk compromisloos.
We noemen dat radicale transparantie. Dat is iets wat je eerst doet en daarna pas wereldkundig kan maken. Je kunt niet zeggen: “We worden vanaf nu radicaal transparant”, ook al klinkt het lekker als belofte. Radicaal transparant ben je als bedrijf pas op het moment dat je 100% doet wat je zegt en zegt wat je doet, en niet al bij 99,8%.
Die radicale transparantie correleert ook met vertrouwen dat mensen in je hebben. Als er niets te verbergen is hoef je geen tijd te verspillen aan piekeren over of er niet tóch iets onder het tapijt wordt geveegd. Het mooie van zo’n radicaliteit is dat het dus absoluut is. Uiteraard zijn we mensen en kunnen we fouten maken, maar die fouten komen dankzij die radicale transparantie razendsnel aan het licht, en kunnen (al dan niet met excuses) gecorrigeerd worden.
Stem met je portemonnee
Ook jij kan een stap richting radicale transparantie zetten, door het maken van keuzes. Als je kip wilt eten, kies dan voor kip van een radicaal transparant bedrijf. Je kent dan de leefomstandigheden, hoe oud het diertje geworden is, hoeveel er op een vierkante meter rondlopen, of het het frisse lucht heeft gehad, wat voor voeding het at, hoeveel antibiotica erin zit, hoe het aan zijn eind is gekomen, alles. Inclusief wat partijen aan het diertje hebben verdiend.
Bij het maken van een morele keuze is er dus eigenlijk slechts één dimensie waar je op hoeft te letten: radicale transparantie.
Eendracht maakt macht
Waarom is dit zo belangrijk? Het antwoord is net zo eenvoudig als duidelijk. Wanneer je doet wat je zegt en zegt wat je doet, weet iedereen waar hij of zij aan toe is en is bedrog voorgoed verleden tijd. We hebben allemaal de mogelijkheid om zelf te kiezen met wie we zaken doen. Daar ligt de macht van de eenling.
Het klinkt cliché, maar als eenling kun je anderen écht inspireren om hetzelfde te doen. Veel belangrijke politieke beslissingen hebben hun oorsprong in de acties van strijdbare individuen. Denk aan de Nederlandse Corry Tendeloo, een belangrijke naam in de feministische beweging die ervoor heeft gezorgd dat getrouwde vrouwen nu wél een eigen hypotheek mogen afsluiten en een bankrekening mogen hebben. Dat klinkt nu misschien logisch, maar tot 1957 was dat nog ondenkbaar.
De moraal van dit verhaal? Eendracht maakt macht. Onze keuzes kunnen radicale transparantie afdwingen. Niet door te praten maar door het zelf te doen. En het mooie is: je bent niet alleen. Kijk maar eens op buycott.com, we zijn al met meer dan een miljoen. Doe mee!
Of Viisi zelf ook aan radicale transparantie doet? Check en oordeel zelf.